Türkiye’de Bitki Koruma Ürünü (BKÜ) Kullanımının Tarihçesi

Türkiye’de, Bitki Koruma Ürünlerinin (tarım ilacı) kullanımı, ikinci dünya savaşı sonrasında, 1950 yılında başlar. 1958 yılına kadar tarım ilacı kullanımı daha çok çok uluslu firmaların önerileri doğrultusunda gerçekleşir. 1958 yılında, 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra, yeni kurulan “Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü” ile ülkemizde tarım ilacı (BKÜ) kullanımının usul ve esasları ilk defa belirlenir. İlk ruhsatlandırma da bu yasa ile başlar. Yerli ve Milli BKÜ Sanayimizin temelleri de yine bu yapılanma neticesinde ortaya konan “Emsalden Ruhsat Sistemi” atılır. TİSİT;” Türkiye’deYerli ve Milli Bitki Koruma Sanayinin Doğuşu” isimli yayını ile bu tarihçeyi tüm tarım paydaşların hizmetine sunmaktadır.

 İlk yıllarda, pestisit aktif maddesi geliştiren çok uluslu firmaların egemen olduğu bu sektörde, yerli BKÜ Üretim Sanayinin giderek gelişmesi ve güçlenmesine paralel olarak, iç piyasada alternatif yerli üretim emsal BKÜ ürünleri de yer almaya başlar. Böylece piyasada arzulanan rekabet sağlanır ve çiftçimizin ve köylümüzün lehine BKÜ fiyatları düşer. Ülkemizde yeni kurulan BKÜ üretim tesislerine ilave olarak, tüketimi fazla olan   önemli BKÜ etken madenlerinin üretimini (15 adet) yapan firmalar da bu dönemlerde kurulur.

Ancak 1980’li yılların başından itibaren, uygulamadaki bazı BKÜ aktif maddelerinin insan ve çevre sağlığına zararlı olduklarının araştırmalarla tespit edilmesinden sonra, bu aktif maddeler tüm dünyada ve ülkemizde yasaklanmaya başlar (DDT, BHC, HEPTACHLOR vb.). Bu organik klorlu aktif maddeleri takiben, başta organik fosforlular olmak üzere, insan ve çevre sağlığı için zararlı oldukları için diğer pek çok aktif maddenin de tarımda kullanımı sonlandırılır.

Diğer taraftan AB’de uygulamaya giren yeni mevzuat gereği (1991), AB ülkelerinde kullanımda olan tüm aktif maddeler insan ve çevre sağlığı başta olmak üzere mevzuatın ön gördüğü kriterler bakımından belli bir periyotta tekrar incelenir ve sonuçta bunların pek çoğu AB’de kullanım dışı bırakılır. Türkiye de AB’ye üye olmak istediği için, AB de kullanım dışı bırakılan bu aktif maddeleri ülkemizde de kullanım dışı bırakmaya başlar! Bu maddelerin çoğunun patent süresi sona ermiş olan ve Türkiye’nin Yerli ve Milli BKÜ Sanayindeki firmalarımızın kullanmakta olduğu aktif maddeler olduğunu tekrar hatırlatmak isteriz. Mart 2023 itibarıyla ülkemizde kullanımı sonlandırılan BKÜ aktif maddesi sayısı 217’dir. Bu sayıya 2000 öncesi yasaklanan aktif maddeler dahil değildir. Sonuç olarak Yerli BKÜ Sanayinin, bu uygulamalardan olumsuz etkilenmekte olduğu bir gerçektir. Ancak TİSİT ve üyeleri hem yaşadığımız çevrenin sağlığına hem de insan sağlığına zararlı olduğu kesinleşmiş olan BKÜ aktif maddelerinin tarımda kullanımının sonlandırılmasını hep desteklemiş ve desteklemeye de devam etmektedir. Bu konuda ticari menfaat asla söz konusu olamaz! TİSİT için vazgeçilmez olan bu erdemli duruş hala sürdürülmektedir.